تغییرات پوستی در دوران بارداری و حاملگی

ترشح هورمون ها و فشار رحم روی دیگر اندام های بدن سبب این تغییرات هستند و بیش تر آن ها نیز پس از زایمان و شیردهی خود به خود از بین رفته، به حالت پیشین بر می گردند.بسیاری از آن ها شایع هستند اگرچه، هر کدام از آن ها می تواند از زنیتا زن دیگر فرق کند.
اگرباردار هستید، شاید شروع به دیدن تغییراتی چون قرمزی و برافروختگی چهره یا صورتی و قرمز شدن روی معده و … نمایید.اگر چه در همه ی زنان آبستن این تغییرات به یک شکل نیست اما تغییراتی که شما در بارداری تان با آن رو به رو خواهید بود، بیش تر از دسته های زیر هستند:

ترک های پوستی ، ماسک بارداری ، آکنه و جوش ناگهانی ، پاهای کبود ولک دار ، پوست گلگون و درخشان ، خارش پوست، تیرگی پوست و خط سیاه، خال های عنکبوتی، رگ های واریسی .

استرچ مارک ( Stretch Marks)، ترک های پوستی استرچ مارک یکی از بیشترین مواردی است که در تغییرات پوستی دوران بارداری از آن یاد می شود. تقریبا ۹۰ درصد از زنان باردار در نیمه دوم بارداری در اثر هورمون ها، ترک هایی بر روی پوست شکم، پستان ها و ران ها پیدا خواهند کرد. این نشانه ها به شکل خط های کم شیاری(سطحی یا رو پوستی) به رنگ صورتی و قرمز و بنفش روی بازوها، شکم و پستان پدیدار می شود. دلیل آن ترشح هورمون کورتیزون از غده ی فوق کلیه(آدرنال)در هنگام آبستنی است که، سبب نازک و گاه پاره شدن فیبرهای الاستیک پوستی می شود .

می پرسید چه می توان کرد؟

می گوییم: ورزش کنید و وزن خود را کنترل نمایید و نیز لوسیون هایی را که دارای ویتامین E و آلفا هیدروکسی اسید هستند به کار ببرید، گفته می شود که در پیش گیری ازترک پوستی نقش دارند. اگرچه این روش های درمانی از نظر پزشکی ثابت نشده است که تاثیر مستقیمی روی این خطوط داشته باشند، از یاد مبرید انجام شان هیچ ضرری ندارد و شاید اثرات خوبی هم داشته باشد!

اما به هر شکل اگر از این روش ها کمک گرفتید ولی احساس می کنید برای شما اثر بخش نبوده اند،با یاد آوری این که خطوط شعاعی ،پس از زایمان به شکل خط های نقره ای یا خاکستری کم رنگی در آمده، به تدریج از بین می روند به خودتان آرامش دهید. زیرا آن چه که در توان شما بوده است انجام داده اید. کرم های گوناگون داخلی و خارجی در بازار یافت می شود. اما بهتر است در باره انتخاب نوع آن با گروه مامایی خود مشاوره کنید .

نکته های سودمند: بهتر است از هفته ۸ بارداری، مصرف کرم ها را آغاز نمایید و چنان چه از بارداری پیشین تان هنوز نشانه ای باقی مانده است و … می توانید از هفته ششم نیز آغاز نمایید .

به یاد داشته باشید پیش از مصرف کرم ها، با حوله ای نخی یا پارچه ی تنظیف نواحی که کرم می مالید با آب ولرم، مرطوب و نمناک کنید.

تمام شکم و بویژه بخش پایینی شکم، باسن ها پستان ها و بخش داخلی بازو ها را کرم بمالید. بیشتر دو نوع کرم یکی با پایه مرطوب کنندگی و دیگری از نوع آنتی استریا به کار می رود. اگر چه تازگی ها در غرب، ترکیبات ماسک های میوه و طبیعی نیز به صورت گسترده تری به کار می رود، هنوز در کشورمان ایران کارشناسان گروه مامایی، در این باره پیشنهادی نداده اند.

ماسک بارداری یا کلوآسما یا ملاسما Mask of Pregnancy ، Chloasma ،melasma

در برخی مادران باردار تیرگی قهوه ای رنگی روی پوست چهره به ویژه پیشانی، گونه ها، چانه و دهان رخ می دهد که ماسک بارداری نام دارد. بیش تر در زنانی با موی تیره و پوست رنگ پریده پیش می آید. گاهی این ماسک اطراف چشم و یا بینی نیز ظاهر می شود. چنان چه شما با این ماسک، در زیر نورخورشید قرار بگیرید( اشعه فرا بنفش خورشید) آن را تشدید می کند. بنابراین چهره تان را هنگام بخروج از منزل با کلاه و عینک بپوشانید و در صورت امکان از دستکش های نخی کمک گرفته، به تمام صورت و گردن کرم ضد آفتاب ۱۵ و یا ضریب حفاظتی کم تر از ۳۰ بمالید.

آکنه و جوش ناگهانی (Acne)
دردوران آبستنی، احتمالا به دلیل هورمون پروژسترون و ترشح چربی از غده های پوست، آکنه پدید می آید. در برخی از مادران باردار آکنه، گسترش می یابد، اگرچه در برخی دیگر از زنان، آکنه های شان در دوران بارداری بهبود می یابد.آکوتان ( یا همان ایزوترتینوئین، آمنستیم و کلاراویس) داروهایی برای درمان آکنه شدید هستند که در هنگام بارداری مجاز نیستند. مشابه آن رتینوئید است که آن هم ممنوع است. به هر شکل نکته این است که به کاربردن داروهای ضدآکنه، به دلیل ایجاد ناهنجاری های جنینی ممنوع است.

پاهای کبود و لک دار
در برخی زنان باردار، به ویژه آن هایی که در جاهای سردسیر زندگی می کنند افزایش هورمون استروژن می تواند رنگ پریدگی وکبودی موقت و لک لک شدن یا کک و مک روی پوست یا پاها پدید آورد. پس از زایمان بی درنگ، این لک ها ناپدید می گردند.

پوست گلگون و درخشان”Glowing” skin

در دوران آبستنی افزایش گردش خون وجود دارد که شامل مویرگ های باریک پایین سطح پوست شما نیز می شود. این افزایش گردش خون، سبب دفع گرمای ناشی از متابولیسم بدن می شود. هورمون های بارداری نیز، سبب افزایش ترشح چربی از غدد پوست می گردند و ممکن است در اثر همراهی این دو عامل با هم، برافروختگی و گلگونی را در در پوست تان ببینید. اگر این درخشندگی پوست در شما بسیار زیاد باشد، می توانید از ” پاک کننده های بدون روغن “کمک بگیرید و بهترین راه این است که همیشه خندان باشید و لبخند بر لب داشته باشید!

خارش پوست( Itchiness )

در سه ماهه های دوم وسوم آبستنی خارش پوست در بسیاری از زنان باردار دیده می شود. عامل آن تغییر ار کبد و مجاری صفراوی است که سبب رسوب املاح صفراوی به زیر پوست و خارش شدید می گردد.خارش در سراسر بدن و به ویژه در شکم و پستان هاست.

چنان چه این خارش با تهوع، خستگی و استفراغ و بی اشتهایی همراه شود باید بی درنگ مراجعه نمایید. در موارد بروز خارش در بارداری، بهتر است از خوردن خوراکی هایی که تند و ادویه دارند پرهیز نمایید و در معرض گرمای زیاد نیز قرار نگیرید و از کرم های مرطوب کننده و لوسیون های ضد خارش کمک بگیرید .

تیرگی پوست و خط سیاه
افزایش هورمون های استروژن و پروژسترون خون و شاید افزایش هورمون محرک ملانوسیت غده هیپوفیز در بارداری با تاثیر بر سلول های سازنده ملانین سبب تغییر رنگ پوست گردد. در برخی جاها پوست تیره ترمی شود. ملانین سبب تیرگی پوست به ویژه در جاهایی که کک و مک یا ماه گرفتگی دارد می شود. گفته می شود این تیرگی در زنان سبزه رو و در برخی مناطق جغرافیایی بیشتر است .

این تیرگی ها درچهره، هاله (دور)و نوک پستان، لبیا های ناحیه تناسلی ،زیر بغل، کشاله ران وناف بیش تر است. بیشتر تیرگی های پوست بدن پس از زایمان ، کم رنگ تر می شوند اما نواحی یادشده ی بالا،به هر حال از آن چه که پیش از باردای بوده اند تیره تر میگردند.

خط سیاه(Linea nigra)

در بسیاری از زنان باردار افزایش رنگدانه های پوستی سبب می شود که خط سفیدی که بین ناف و ناحیه تناسلی قرار دارد، به رنگ سیاه مایل به قهوه ای در می آید. برای از بین بردن این خط راهی نیست اما پس از بارداری از بین می رود و جایی برای نگرانی نیست.

می پرسید چه کار باید کرد؟می گوییم اگر چه بیش تر نشانه ها پس از زایمان از بین رفته یا کم می شوند، پیشنهادهایی برای کمک به آن وجود دارد:

پاک سازی پوست

بهترین روش برای پرهیز از آکنه یا درمان آن پاکیزگی پوست با یک پاک کننده ملایم ۳-۲ بار در روز است. پوست چهره را زیاد با آب نشویید زیرا پوست تان را خشک می کند که این خشکی، تغییرات پوستی را بیش تر می کند.

محافظت در برابر نور خورشید

پوست شما در هنگام آبستنی حساس تر است . بسیار مهم و ارزشمند است که در دوران بارداری از پوست خود به اندازه لازم مراقبت کنید. نور خورشید می تواند در دوران بارداری رنگ دانه های پوست شما را تیره تر کند و امکان این را که دچار ماسک بارداری گردید، بیشتر نماید.

به کار بردن ضدآفتاب مناسب و گذاشتن کلاه و هنگام بیرون رفتن از خانه می تواند کمک کننده باشد. در زمان هایی که شدت نور خورشید بیش تر است (از ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر) بهتر است در صورت امکان در خانه بمانید.

خال های عنکبوتی Spider angioma ) Spider Veins )
برخی زنان آبستن خال های عنکبوتی دارند که نقطه هایی کوچک و قرمز با خط های شعاعی دور آن که شکلی مانند پاهای عنکبوت درست می کنند. بیشتر در زنان سپید پوست و در نواحی چهره، گردن، بخش های بالایی قفسه سینه و بازو دیده می شود. خال های عنکبوتی همان مویرگ های باریک خونی هستند که در اثر افزایش جریان خون در بارداری درست می شوند.

گفته می شود در اثر هورمون استروژن در بارداری ممکن است شکل گیرند. به هر روی، این خال ها پس از زایمان از بین رفته و محو می شوند. برخی کارشناسان می گویند در صورت ابتلا به این خال در دوران آبستنی، دریافت ویتامین سی را بیشتر کنید و از گذاشتن پاها روی هم به دلیل فشار به رگ ها خودداری کنید. به هر روی، بروز آن جای نگرانی ندارد.